چرا تصاویر تلسکوپ جیمز وب تا این اندازه اهمیت دارند؟!
چند روزیست که پنج تصویر خیره کننده از تلسکوپ جیمز وب منتشر شده است؛ تصاویری که توانایی بالای این تلسکوپ را به نمایش گذاشته و واضح ترین تصاویر رنگی از تولد ستاره ها و کهکشان ها را به ثبت رسانده است.
Kai Noeske ستاره شناس و فرمانده ارتباطات در مرکز عملیات فضایی اروپا (ESOC) گفت: "این تصاویر نشان می دهد که وب به خوبی کار کرده و به ما کمک می کند تا جهان خود را با جزئیات بیشتری مطالعه کنیم"
تصاویر تلسکوپ و نکات کلی درباره آن ها به اندازه کافی در فضا مجازی پخش شده است؛ ما در این مقاله، ابتدا قصد داریم به این سوال پاسخ بدهیم: "چرا تلسکوپ جیمز وب و تصاویر آن بسیار مهم است؟" و سپس مفاهیمی اعم از سال نوری، مرگ و تولد ستاره ها و ... را به زبانی ساده شرح خواهیم داد.
اهمیت تلسکوپ جیمز وب
نگاه کردن به گذشته
در اولین تصویر تلسکوپ جیمز وب، کهکشان هایی به چشم می خورند که بیش از 13 میلیارد سال قدمت دارند و زمانی ایجاد شده اند که جهان در مراحل اولیه شکل گیری خود بوده است.
اینکه چرا وقتی به این تصاویر نگاه می کنیم، در واقع داریم به گذشته نگاه می کنیم، به دلیل سرعت نور و فاصله این ستاره ها و کهکشان ها از زمین است؛ نور در هر ثانیه 300 هزار کیلومتر حرکت می کند، این سرعت بسیار بالاست اما وسعت فضا آنقدر زیاد است که مدت زمان زیادی طول می کشد نور به زمین برسد؛ برای مثال، خورشید را در نظر بگیرید که 150 میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد، حال با در نظر گرفتن سرعت نور، حدود 8 دقیقه طول می کشد که نور از خورشید به زمین برسد.
مرئی شدن نامرئی ها !
تصاویر تلسکوپ جیمز وب گویی مهدکودک ستاره ها را به ما نشان می دهد، جایی که ستاره ها در حال تولد و رشد هستند. دانشمندان تا قبل از این تصاویر هرگز نتوانسته بودند، بر هم کنش کهکشان ها را با این جزئیات مشاهده و بررسی کنند.
اطلاعات قوی تر از کیهان
هفته ها و ماه ها زمان لازم است تا اولین تصاویر جیمز وب آنالیز شوند. هر عکسی که از این تلسکوپ می بینیم، ترکیبی از چندین ساعت تصویر برداری است. وب به دانشمندان کمک می کند تا به سوالاتی در مورد چگونگی تشکیل سیارات، ستارگان، کهکشان ها و در نهایت خود کیهان پاسخ دهند.
نسخه دوم زمین
با اینکه شاید جذابیت کمتری از مشاهده کهکشان های زیبا داشته باشد، اما طیف سنجی تلسکوپ جیمز وب از جو سیاره فرا خورشیدی WASP-96 b ،ممکن است تبدیل به خبر های هیجان انگیزی در آینده شود؛ سیاره WASP-96 b در واقع نوعی غول گازی در فاصله 115 سال نوری از زمین است که شباهت اندکی به سیارات منظومه شمسی دارد.
💫بیشتر بدانید: سیاره فرا خورشیدی(Exoplanet) سیاره ای است که خارج از منظومه شمسی قرار داشته و به دور ستاره ای (به جز خورشید) می گردد.
تا کنون تجزیه و تحلیل ها نشان داده است که این سیاره دارای جوی حاوی آب، همراه با ابر و مه است. اما شرایط حیات در سیاره WASP-96 b از آنچه ما تصور می کنیم بسیار فاصله دارد، زیرا این سیاره از گاز ساخته شده و به ستاره ای که دور آن می چرخد بسیار نزدیک است، یعنی محیطی بسیار گرم.
می توان گفت اطلاعات به دست آمده توسط تلسکوپ جیمز وب از این سیاره فرا خورشیدی، نشان دهنده توانایی های بالا آن در بررسی سیارات دیگر است – هنوز مشخص نیست در آینده چه چیز هایی در انتظار است!
خوشه کهکشانی
تلسکوپ جیمز وب این توانایی را دارد که به فاصله 13.6 بیلیون سال نوری نگاه کند – این دورترین فاصله ای است که تاکنون از فضا دیده ایم. این تصویر از خوشه کهکشانی معروف به SMACS 0723، که شامل هزاران کهکشان بوده و برخی از آنها تا 13.1 میلیارد سال نوری از ما فاصله دارند، گرفته شده است.
کهکشان هایی که رنگ آبی تیره تری دارند، از بقیه بالغ تر بوده و شامل تعداد زیادی ستاره و مقدار کمی غبار اند؛ از طرفی، کهکشان هایی که رنگ آن ها به قرمز نزدیک تر است، حاوی غبار بیشتری بوده و ستاره های آن ها در حال تشکیل است.
سحابی کارینا
ستاره ها مثل انسان ها متولد شده، پیر می شوند و در نهایت می میرند؛ سحابی کارینا که در فاصله 7600 سال نوری از زمین قرار دارد، یکی از مهدکودک های ستاره ای بزرگ کیهان است! تلسکوپ فضایی هابل قبلا از کارینا تصویر برداری کرده بود، اما نه با جزئیات خیره کننده ای که تلسکوپ جیمز وب اکنون در اختیار ما قرار داده است.
ستارگان جوان در اثر به هم آمیختن موادی که محیط آشفته این سحابی را می سازد، متولد می شوند؛ با شکل گیری آن ها، مقدار زیادی انرژی تولید می شود به طوری که نقاط قرمز در این تصویر، فواره های انرژی اند.
پنج قلوی استفان
پنج قلوی استفان، خوشه ای متشکل از 5 کهکشان است که اولین بار توسط ستاره شناسان در سال 1877 دیده شد. تلسکوپ جیمز وب موفق شد تا بزرگترین تصویر تا به امروز را از این 5 کهکشان به ثبت برساند.
سمت چپ ترین قل در این تصویر، در فاصله 40 میلیون سال نوری و 4 کهکشان دیگر به اندازه 290 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند. 4 کهکشان نزدیک به هم، با یکدیگر برهم کنش داشته و غبار و ستاره های یکدیگر را با نیروی گرانش شان به سمت خود می کشند – خوشه هایی از ستاره های تازه متولد شده و جوان، به صورت جرقه هایی درخشان در تصویر به چشم می خورند.
اطلاعات فضایی پایه
سحابی چیست؟
سحابی ابری غول پیکر از غبار و گاز در فضا است. گروهی از سحابی ها در اثر انفجار یک ستاره در حال مرگ به وجود می آیند، در حالی که گروهی دیگر، محل تولد ستارگان جدید هستند، که به این نوع سحابی ها، "مهد کودک ستاره ها" گفته می شود.
سوپر نوا چیست؟
Supernova یا ابرنواختر، بزرگ ترین انفجاری است که بشر تا به حال دیده است. هر سوپر نوا، یک انفجار فوق العاده درخشان و قدرتمند یک ستاره است. یک نوع از سوپر نوا زمانی است که یک ستاره عظیم در حال مرگ، گویی "آخرین هورا" خود را می کشد! این اتفاق زمانی می افتد که ستاره ای با حداقل 5 برابر جرم خورشید، با یک انفجار خارق العاده، خاموش شود.
سال نوری یعنی چه؟
زمانی که بخواهیم فاصله اکثر اجرام فضایی را توصیف کنیم، از واحد سال نوری استفاده می کنیم؛ یک سال نوری، مسافتی است که نور در یک سال زمینی(365 روز) طی می کند که حدوداً برابر 9 تریلیون (9.000.000.000.000) کیلومتر است.
وقتی از تلسکوپ های قدرتمند برای مشاهده اجرام دوردست در فضا استفاده می کنیم، در واقع به گذشته نگاه می کنیم، حال این یعنی چه؟
نور در هر ثانیه، 300.000 کیلومتر حرکت می کند، این سرعت واقعاً سریع است، اما اجرام در فضا به قدری دور هستند که با این سرعت بالا هم مدت زمان زیادی طول می کشد تا نور آن ها به زمین برسد؛ پس هر چه یک شئ دورتر باشد، زمان بیشتری لازم است که نور آن به ما برسد، یعنی در واقع نوری که ما می بینیم، سال های بسیار قبل از آن شئ مورد نظر ساطع شده است.
بعد از خورشید، نزدیک ترین ستاره به زمین، حدود 4.3 سال نوری از ما فاصله دارد، پس اگر امروز ما این ستاره را توسط تلسکوپ مشاهده کنیم، در واقع داریم به شرایطی که آن ستاره در 4.3 سال نوری گذشته داشته است، نگاه می کنیم.
کهکشان چیست؟
کهکشان مجموعه عظیمی از گاز، غبار و میلیاردها ستاره و منظومه شمسی آنهاست که همگی توسط گرانش در کنار هم قرار گرفته اند. برای درک بهتر بگذارید اینگونه توضیح بدهیم:
ما در سیاره زمین زندگی می کنیم، که بخشی از منظومه شمسی است، اما خود این منظومه شمسی کجا قرار دارد؟ این منظومه بخش کوچکی از کهکشان راه شیری است.
منابع:
نظرات 1